Sa rivolutzioni est a fueddai in sardu

In giganti de monti prama - pugiladoricusta Sardìnnia mali cumbinada, cun pagu traballu, cun genti chi fuit po non torrai, cun piciocus chi ni stùdiant ni traballant, cun massajus a su disisperu e crobus assortendi de dònnia logu po ndi acabai de sprupai su chi abarrat de custa carena stasia, in custa Sardìnnia sa lìngua si parit s’ùrtima de is chistionis.

Sa chistioni linguistica, cosa de pagu importu po sa bidea de sa majoria de is sardus, ca tocat a ddu nai craru is inimigus de su sardu non funt in Roma, non funt is stràngius, ma seus nosu e totu e is prus mannus funt cuddus studiaus e abistus chi mai fueddant in sardu e mai si funt postus a imparai a ddu scriri e a ddu ligi.
Abarru spantau de su tanori de brigas e certus po su sardu, cuntierras e tzèrrius po su standard gràficu e po sa pronùntzia e finas po su lèssicu, ma genti chi fueddat, scridi e ligit in sardu ndi biu e intendu sèmpiri pagu e sèmpiri prus pagu.
A logus su sardu no esistit, in sa polìtica sarda su sardu no esistit. In ofìcius, scolas, ospedalis su sardu no esistit o mi boleis nai ca bosàterus fueddais in sardu in is ofìcius púbricus, cun presidi e professoris de scola, cun mèigus de ospedalis, cun cumissus de butegas de citadi e aici nendi?
Su pagu sardu chi si fueddat est intra amigus e po cosas de pagu importu, e est unu sardu pòberu, slangiu, torrau a pagu e nudda ca sa genti non ligit, ca nemus ddu at studiau, unu sardu imburdau a mala manera cun s’italianu chi est forti ca est stètiu studiau in scola, ca benit imperau po totu e in dònnia logu, ca s’afortiat cun sa letura de lìburus, giornalis e web.
Sa genti non ligit e sa lìngua si morit e sa lìngua si morit ca sa genti non ligit e non teneus un’indùstria culturali ca sa genti non ligit e non ligit ca non est stètia imparada, is cosas funt acapiadas a pari cun d-una funi chi agangat sa lìngua sèmpiri prus a strintu.

A is chi brigant naru, lassai su brigai e poneisì a fueddai e scriei e ligei su sardu. Ligei mancai siat trumentu e traballu a primitzia, ma si boleis, a imparai si fait a lestru e ndi eis a tenni praxeri mannu e eis afortiai sa lìngua, eis a intendi boxis noas e eis a castiai su mundu a manera diferenti. Scriei in sardu, fueddai in sardu candu fait e cun chi fait, imperaidda sa lìngua e acabaidedda cun is gherras.

A is chi, oi chi est oi in su 2015, sighint a pregontai in italianu ‘quale sardo?’ naru: su sardu.
Su sardu, dònnia fueddada sarda podit essi scrita a manera normalizada, ma totu est sardu, cun fueddus diferentis e sonus diferentis ma totu est sardu. Donniunu podit cumentzai a scriri a sa manera chi ddi siat prus a discansu, donniunu podit alladiai sa fueddada de domu sua cun fueddus chi imparat de is lìburus e de is àterus sardus aici e totu comenti si fait in totu is lìnguas. Est totu sardu!

Si boleus cambiai sa Sardìnnia depeus prima de totu torrai a su sardu a sa lìngua nostra a si contai sa vida in sardu, si serbit una rivolutzioni culturali e sa rivolutzioni chi podeus cumentzai imoi a totu, como-como, est a fueddai in sardu est a cumprendi chini seus e innui boleus andai, est a si chistionai a pari in sardu ca su sardu si narat chini seus e de innui beneus ca sa terra e su celu si ddus at donaus Deus, ma su sardu ddu eus fatu nosu.

Agli italofoni monolingue vorrei chiarire che non sono in nessun modo contrario all’uso dell’italiano che amo e che è la mia lingua insieme al sardo. Odio profondamente le monoculture, il rinunciare a una parte di se stessi ritenendola inferiore, la vergogna delle proprie origini e del suono della propria lingua, l’idea che una lingua sia meglio di un’altra, l’ignoranza che non ammette la ricchezza culturale e il plurilinguismo come fattori strategici di sviluppo e crescita personale e collettiva.